Tổ mẫu Âu Cơ trong đời sống tín ngưỡng ở Việt Nam
Đền Mẫu Âu Cơ được xây dựng tại xã Hiền Lương huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ là nơi thờ người mẹ huyền thoại trong tâm thức người Việt - Mẫu Âu Cơ. Ngày nay, đền thờ trở thành một địa điểm yêu thích của du khách trong chuyến du lịch Việt Nam và là một di tích thờ tự quan trọng trong số các di tích lịch sử ở vùng đất của các Vua Hùng.
I. Truyền thuyết Lạc Long Quân và Âu Cơ
Theo truyền thuyết, người Việt Nam là con cháu của Cha Lạc Long Quân và Mẹ Âu Cơ. Sự kỳ lạ bắt nguồn từ việc nàng Âu Cơ sinh ra 100 quả trứng sau đó nở thành 100 người con trai. Cha Lạc Long Quân dẫn 50 người con xuống biển, những người con còn lại theo mẹ lên non.
Trong chuyến hành trình cùng 50 người con trai, người con cả dừng chân ở Phong Châu lập nước Văn Lang, làm chủ đất nước và mở đầu cho các Vua Hùng. 49 người con vẫn tiếp tục bước chân theo tiên tổ về đầu nguồn sông Thao – Hiền Lương. Tại đây, bà và các con trai khai khẩn đất đai, tiến hành lập làng và xây dựng cuộc sống.
Một hôm, mẹ Âu Cơ bay về trời để lại chiếc áo hồng dưới gốc cây đa. Nhân dân Hiền Lương để ghi nhớ công ơn của mẹ đã lập đền thờ chính tại nơi ấy, gọi là Đền thờ Mẹ Âu Cơ. Bên trái đền có giếng Loan, bên phải có giếng Phượng. Đối diện với chùa là núi Giác xinh xắn, sau lưng là dòng sông Hồng uốn lượn. Cây cối um tùm mọc xung quanh chùa.
Đền thờ Mẫu Âu Cơ gồm 5 gian đại bái và 3 gian hậu cung. Bên trong các ngôi chùa có hệ thống các di vật cổ có tính nghệ thuật cao như Tượng Âu Cơ, Tượng Đức Ông... được chạm nổi công phu. Tượng Âu Cơ cao 85cm, được đặt trong lồng kính 3 mặt, đặt trên bàn thờ cao 2,2m ở gian cuối của đền. Đây là pho tượng được đánh giá có giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ cao, được tạc vào thời Lê.
II. Giá trị tâm linh tín ngưỡng thờ Mẫu Âu Cơ
Đền Mẫu Âu Cơ được xây dựng dưới thời vua Lê Thánh Tông (thế kỷ XV) và được xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia năm 1991. Đền được lập tại xã Hiền Lương, huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ, nơi có núi non trùng điệp, hồ chứa nước lớn và dải đồng bằng phẳng ven sông.
Vào năm 2017, Tín ngưỡng thờ Mẫu Âu Cơ chính thức được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia theo quyết định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Cùng với tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương, việc tôn vinh giá trị văn hóa tín ngưỡng này là nguồn khích lệ, đồng thời thể hiện tâm thức ghi nhớ cội nguồn của người Việt Nam.
Mẹ Âu Cơ thời xa xưa đã đưa đàn con đi khai thiên lập địa bởi vậy tín ngưỡng thờ Mẫu Âu Cơ thể hiện sâu sắc tinh thần hiếu nghĩa, tri ân công đức người mẹ của dân tộc. Có thể nói, tín ngưỡng thờ Mẫu là một trong nhiều hiện tượng dễ dàng đi sâu nhất vào đời sống tâm linh của con người, tự hòa mình gắn bó vào xã hội.
III. Đền Mẫu Âu Cơ là biểu tượng thiêng liêng của dân tộc Việt Nam
Đền Mẫu Âu Cơ từ lâu đã trở thành nơi chốn thiêng liêng có giá trị trên nhiều phương diện. Trong cuộc sống hiện đại, nơi đây không chỉ là nơi thờ Mẫu mà còn là địa điểm được quan tâm nhiều nhất của du khách tín tâm. Hàng năm, đền Mẫu Âu Cơ đón tiếp số lượng lớn khách du lịch từ khắp nơi trên thế giới về hành hương. Bước chân đến mảnh đất Hiền Lương thiêng liêng, ai cũng tự nhủ rằng, về với cội nguồn dân tộc cũng là tìm về với chính mình.
Nghi lễ thờ Mẫu Âu Cơ tại xã Hiền Lương góp phần thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của dân tộc Việt Nam đối với tổ tiên, đồng thời giáo dục thế hệ trẻ lòng tự hào, yêu nước yêu dân tộc, củng cố tình đoàn kết trong cộng đồng.
Di tích lịch sử văn hoá Đền Mẫu Âu Cơ cùng truyền thuyết bọc trăm trứng huyền thoại là tài sản vô giá, góp phần nhân lên niềm tự hào của người Việt về nòi giống Rồng Tiên. Bởi vậy, nét đẹp văn hóa này cần được bảo tồn và phát triển để ngàn đời sau còn nhớ đến những huyền tích ấm áp về Tổ Mẫu Âu Cơ.
Việt Nam thăng trầm qua nhiều biến động lịch sử nhưng vẫn giữ được Đền Mẫu Âu Cơ và duy trì được đầy đủ tín ngưỡng thờ cúng Quốc Mẫu. Đây là một nhu cầu trong đời sống tâm linh của người Việt, mang lại cho một số người niềm tin mạnh mẽ. Ngoài ra, hầu đồng là nghi lễ chính mang tính nghệ thuật sân khấu trong tín ngưỡng thờ Mẫu. Điều này không chỉ thể hiện niềm tự hào về cội nguồn tiên tổ mà còn phản ánh vốn tri thức văn hóa sâu đậm trong tâm thức mỗi người Việt Nam.
Tín ngưỡng thờ cúng mẹ Âu Cơ đang được thực hành trong xã hội đương đại cũng dần xuất hiện những biến đổi theo hướng phục hồi, sáng tạo và phát triển trong bối cảnh cụ thể của điều kiện thời đại mới. Sự vận động, biến đổi ấy không nằm ngoài quy luật của dòng chảy văn hóa toàn cầu và càng khẳng định vai trò, giá trị của đền Mẫu Âu Cơ trong đời sống tinh thần của người dân.
Bài viết nên đọc
Bài viết phổ biến
